Afscheid: persoonlijke column van Jo Leunissen
Na de wittebroodsweken heb ik zeker niet onmiddellijk afscheid genomen maar nog ruim 15 jaar gewerkt in het MST-programma. Na ongeveer 2 jaar als supervisor van de 2 eerste MST-teams van de Viersprong ben ik nog ruim 13 jaar werkzaam geweest als MST-expert. Een MST-expert begeleidt op afstand meerdere teams: doet wekelijkse consultatie over alle casuïstiek, werkt aan de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van therapeuten en supervisors door training en coaching en geeft ondersteuning bij alle zaken die in het team en in en buiten de organisatie, waar het team onderdeel van uitmaakt, geregeld moeten worden om een MST-team succesvol te kunnen laten werken. Supervisor vond ik ook een hele mooie rol, je bent overal heel direct bij betrokken en staat als het ware samen met je team(s) met je poten in de modder. Als expert heb je meer afstand, meer overzicht, zie je sneller de vele patronen, die zich herhalen, ben je zowel klinisch aan het coachen in de lopende behandelingen als ontwikkelingsgericht naar het functioneren van therapeuten, supervisors en organisaties.
In al die jaren heb ik (aan) vele mooie zaken mogen bijdragen en/of meemaken: we hebben in Nederland een enorme groei in aantal MST teams (ca. 50) kunnen realiseren zowel in standaard MST (voor jongeren met ernstige gedragsproblemen) als in specialistische programma’s als PSB (seksuele daders), CAN (kinderen en jongeren die lijden onder mishandeling en verwaarlozing), SA (jongeren met drugsmisbruik), ID (jongeren en vaak ook ouders met LVB) en TB (Thuis Best, een samenwerking van gesloten jeugdzorg en MST). In 2014 werd MST-Nederland een zelfstandige organisatie en kwam onze pioniersfase min of meer ten einde en ging over in een meer professionele (organisatie)fase, waarin de groei van MST ondanks alle problemen die de transitie in de jeugdzorg bracht, gestaag doorging. Ik schat dat ik in al die jaren een rol heb mogen spelen in de behandeling van meer dan 3000 jongeren en hun gezinnen, met ruim 20 teams als expert heb mogen werken, waarvan ik een groot deel mede heb opgestart, waaronder ook 2 teams in België. Het was meestal heel erg plezierig om te mogen werken met zoveel vaak jonge en enthousiaste mensen en te zien hoe snel en hoe goed zij zich wisten te ontwikkelen in het MST-model. Overigens niets ten nadele van mijn leeftijdsgenoten, die ook een uitermate waardevolle bijdrage leverden in hun rollen! Uiteraard groeide ook het aantal experts langzaam mee met het aantal teams, waardoor ik als eerste Nederlandse expert een klein clubje Nederlandse collega’s kreeg. Uiteraard vond ik het ook mooi en leerzaam om te werken met Amerikaanse coaches van MST-Services en om vele Amerikaanse en Europese MST-mensen te ontmoeten en te leren kennen.
Natuurlijk waren er ook moeilijke en lastige zaken in al die jaren: regelmatig hadden we te weinig experts voor al het werk dat gedaan moest worden en was “een paar tandjes erbij zetten” in de praktijk meestal de norm. “Whatever it takes” heeft ook zijn keerzijde. De marktwerking in de jeugdzorg maakte het werken voor de MST-teams niet bepaald eenvoudiger: MST als bewezen effectief, intensief ambulant programma moest concurreren met goedkopere, in het geheel niet bewezen effectieve alternatieven! In de somatische zorg noemt men dit kwakzalverij. Daarnaast heb ik helaas niet alles kunnen doen wat ik graag nog had gewild. Ik heb veel casuïstiek behandeld waarbij naast de gedragsproblemen van de jongere sprake was van comorbiditeit met ASS en had heel graag in Nederland een bijdrage geleverd aan een specialisatie MST-ASS. Helaas was daar destijds nog geen ruimte voor. Ook spijt het mij dat we in België niet meer MST hebben kunnen implementeren.
Graag had ik op de geplande Europese MST Conferentie in Nederland met een mooi en groot slotakkoord afscheid genomen, maar Covid-19 gooide flink wat roet in het eten. Overigens was het indrukwekkend hoe volhardend en creatief de meeste MST-teams in deze moeilijke tijd juist bij de meest kwetsbare gezinnen (daar leeft onze doelgroep meestal) toch hoogwaardige hulp bleven verlenen. Vanaf 1 oktober 2020 ben ik flink gaan afbouwen en per 1 april 2021 ben ik helemaal gestopt als MST-expert. Het afscheid nemen is in vele stapjes gegaan (een soort systematische desensitisatie) en eind september heb ik ook een warm afscheid genoten met de mensen van MST-Nederland/België. Bij die gelegenheid kreeg ik ook een mooi boekje met boodschappen van vele mensen met wie ik in de loop van al die jaren heb samengewerkt. Heel erg verrassend en hartverwarmend. Omdat ik van heel veel mensen niet persoonlijk afscheid heb kunnen nemen, wil ik graag iedereen langs deze weg heel erg bedanken voor wat we samen hebben mogen doen in al die jaren.
Een Chileense collega expert vroeg mij tijdens een afscheid op Zoom: hoe heb je het zo lang volgehouden? Naast alle mooie zaken die ik reeds genoemd heb hierboven, is toch de belangrijkste drijfveer geweest mijn absolute overtuiging dat MST een fantastisch programma is voor een doelgroep waar de reguliere hulpverlening al decennia niets behoorlijks te bieden heeft! Het ene na het andere rapport over de gebreken in de Jeugdzorg rolt momenteel van de band: rechters moeten veel beter en kritischer leren kijken en beoordelen, rapportages over kinderen zijn vaak niet accuraat, de duurdere zorg moet weer centraal gefinancierd worden, er moeten specialistische advocaten komen, allemaal prima voorstellen, maar er moet natuurlijk bovenal gespecialiseerde hulpverlening komen, die bewezen effectief is! Volgens het SER-rapport is slechts 12 % van alle jeugdhulpverlening bewezen effectief! MST is bij uitstek een bewezen effectief programma voor de meest problematische en ‘geldverslindende’ doelgroep. MST voorkomt met grote mate van succes criminaliteit en uithuisplaatsing. Ik ben geprezen en verafschuwd om mijn one-liners. Deze wil ik nog graag maken: Peter R. de Vries had helemaal niet vermoord hoeven te worden door een 21-jarige knul, die al jeugdgevangenis achter de rug had. Hij had goedwillende ouders, die waarschijnlijk dolgraag in een eerder stadium van afglijden van hun kind met behulp van MST het tij gekeerd hadden. Helaas werd en wordt MST nog veel te weinig toegepast wanneer het nodig is. Mijn drijfveer is steeds geweest: elk kind dat dreigt in de gevangenis te belanden of uithuisgeplaats te worden, verdient eerst MST! Het zou een kinderrecht moeten zijn. Helaas zijn we in de bananenmonarchie van 12 jaar Rutte verder van huis dan ooit. Maar we mogen de moed niet verliezen en de tijd lijkt rijp om het tij op vele domeinen te keren!
Tenslotte wens ik de mensen die met het belangrijke werk van MST doorgaan, heel veel sterkte en succes. Houdt elkaar goed vast, geef nooit op, durf ook smoel te hebben voor en over MST: MST is het absoluut waard en de doelgroep heeft het keihard nodig!
Jo Leunissen
MST-expert met pensioen 🙂